سندرم شوگرن و اسکلرودرمی

سندرم شوگرن (Sjogren’s Syndrome)

«سندرم شوگرن» دومین اختلال خود ایمنی روماتیسمی شایع، پس از آرتریت روماتوئید بوده و عوامل ژنتیکی، ‌ایمنی شناختی و هورمونی متعددی در بروز آن نقش دارند. «سندرم شوگرن»، یک بیماری مزمن التهابی است که با تخریب بافتی چند غده‌ای مشخص شده و به التهاب قرنیه و ملتحمه چشم، کاهش تولید اشک و بزاق، خشکی چشم (گزروزیس) و نرمی قرنیه (گزروفتالمی) منجر می‌شود. در ضمن نیمی از بیماران مبتلا به سندرم شوگرن، به آرتریت روماتوئید نیز مبتلا هستند.

از آنجا که فقدان اشتها ، کاهش وزن، خستگی، مشکل در جویدن و بلعیدن، پوسیدگی دندان و کم‌خونی از عوارض سندرم شوگرن می‌باشد، هدف کنترل غذایی در مبتلایان عبارت از رهاسازی فرد از علائم و ناراحتی‌های ناشی از غذا خوردن است.

در ضمن کنترل خشکی‌ دهان (گزروستومی) باید شامل روش‌هایی برای کاهش خطر پوسیدگی دندان باشد و به‌همین منظور شستن با آب، مسواک زدن، یا استفاده از فلوراید موضعی به‌طور مکرر توصیه‌ می‌شود. از آنجایی که عمل بلع یک مشکل محسوب می‌شود، غذاهای مناسب که به راحتی قابل بلع باشند، مفید هستند. غذاها باید مرطوب باشند و از افزایش حرارت غذاها باید خودداری شود. مصرف قطرات لیموی شیرین شده ممکن است جریان بزاق را تحریک کند. بزاق مصنوعی یا فرآورده‌هایی مانند گلیسیرین لیمویی نیز ممکن است توصیه شوند.

احتمال کمبود آهن و ویتامین از جمله کمبود ویتامین‌های B12 و فولات وجود دارد و لازم است مبتلایان با یک رژیم خوب و متعادل شده درمان شوند.

اسکلرودرمی (Scleroderma)

اسکلرودرمی، یک اسکلروز (سفت و سخت شدن بافت) پیش رونده و سیستمیک است که با رسوب بافت همبند فیبروزه در پوست و ارگان های احشایی از قبیل سیستم معدی- روده‌ای مشخص می شود. احتمال ابتلا در خانم‌ها 4 برابر بیش از آقایان است.

احتمال زنده ماندن، پنج سال بعد از ابتلا به این بیماری 85- 80 درصد می ‌باشد. یکی از تظاهرات اسکلرودرمی پدیده ی رینود (ایسکمی یا سرمای انتهاهای کوچک بدن، مانند انگشتان) است که باعث ایجاد مشکلاتی در تهیه و مصرف غذا می شود. سندرم شوگرن نیز اغلب وجود دارد. علائم معدی- روده‌ای شامل سوزش سر معده، تهوع و استفراغ، اشکال در بلع، اسهال، یبوست و عدم کنترل دفع می ‌باشد. ممکن است کاهش وزن، اختلال عملکرد کلیوی و اختلالات متعدد در ارگان‌های بدنی حاصل شود.

درمان تغذیه‌ای

در این بیماران، اختلال در بلع (دیسفاژی) نشانه ی نیاز به مداخله ی تغذیه ‌ای می‌ باشد. سوء جذب لاکتوز، ویتامین‌ها، اسیدهای چرب و مواد معدنی می ‌تواند باعث مشکلات تغذیه ‌ای بیشتری شود.

مکمل درمانی ممکن است مورد نیاز باشد، بنابراین مکمل‌های پر انرژی و پر پروتئین یا تغذیه وریدی می‌ توانند در اصلاح یا پیشگیری از کاهش وزن (که تظاهرات شایعی هستند)، موثر باشند. حمایت‌های تغذیه ‌ای وریدی یا غیر وریدی اغلب در موارد مشکل‌دار نظیر اسهال مزمن پایدار، لازم هستند.